De Haagse Jodenbuurt van vroeger, het Chinatown van nu

Den Haag had vroeger twee Joodse buurten, de grote Jodenbuurt lag in het huidige Chinatown: het gebied rondom de Wagenstraat en de Veerkades. In deze Joodse buurten woonden vroeger wel 17.000 Joodse mensen.In de kleine Joodse buurt woonden vooral Sefardische Joden afkomstig uit Portugal. De mensen die in de grote Joodse buurt woonden, het Chinatown van nu, kwamen in de loop van de 17e eeuw (voornamelijk) uit Oost- Midden- en West-Europa: de Askenazisch Joden. Zij waren gevlucht naar Nederland; dit land stond immers bekend als een tolerant land. Een van hen was de beroemde filosoof Baruch Spinoza, die een kamer huurde aan de Paviljoensgracht.

De Joden zijn door de eeuwen heen vervolgd in heel Europa, maar in Den Haag was dat anders. De Joden zijn hier nooit lastig gevallen of verjaagd, tot 1940: het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Toen werd alles anders. Duitsland bezette Nederland en begon de Jodenvervolging, ook hier. De meeste joden die in Nederland woonden, werden door de Duitsers afgevoerd naar vernietigingskampen en overleefden de Tweede Wereldoorlog helaas niet. Van de 17.000 Joden uit Den Haag hebben maar 2.000 de oorlog overleefd: de meesten van hen waren onderduikers en de overige overlevenden kwamen terug uit de concentratiekampen. 1.700 Haagse, Joodse kinderen kwamen om het leven.

Wat gebeurde er na de oorlog met de oude Joodse buurt? Men brak veel belangrijke Joodse gebouwen af en de vroegere Synagoge (gebouwd in 1844) werd een moskee! De andere, nóg oudere synagoge werd afgebroken en op die plaats werden grote winkels gebouwd.

Dat zegt natuurlijk alles over de manier waarop het gemeentebestuur omging met de herinnering aan de uitgeroeide bevolkingsgroep. Ik denk dat veel mensen daar erg boos en verdrietig om zijn geweest. Ik weet zeker dat de Joden die de oorlog hebben overleefd, hier erg bitter om zijn geweest. Natuurlijk zou het veel beter zijn geweest als de bestuurders met meer respect om waren gegaan met de belangrijke gebouwen uit de voormalige joodse buurt. Men had in ieder geval de synagogen in ere moeten herstellen!

Sinds de jaren tachtig, dus zo’n 40 jaar na de Tweede Wereldoorlog, is de grote Joodse buurt van voor de oorlog langzaam veranderd in het Chinatown van nu. Veel Chinese restaurants en massagesalons zijn nu in de Wagenstraat te vinden. Mijn inschatting is dat het merendeel van de inwoners van Chinatown zich niet eens bewust is van het trieste lot van de 17.000 Joden die daar, niet eens zo heel lang geleden, woonden. Ik wist hier immers ook niets van tot voor kort…